توسعه فردی
مسئولیت پذیری
فروردین
زمان مطالعه: 5 دقیقه
مسئولیت پذیری را می‌توان یک تعهد درونی دانست که خود شخص یا دیگری بر وی تعیین می‌کند. از آنجایی که انسان یک موجود اختیاردار است و این اختیار را دارد که یک مسئولیت را پذیرفته و آن را انجام دهد.
با توجه به همین خصوصیات هر نوع مسئولیت پذیری دارای نتایج مثبت و منفی خواهد بود. اگر بخواهیم تعریف ساده تری داشته باشیم : مسئولیت یعنی اینکه که کاری است که انتظار می رود شما آن را انجام دهید.
به عنوان مثال والدین شما از شما خواستند تا مسواک بزنید. مسواک زدن دندان ها یک مسئولیت است و این مسئولیت شما است تا دندان های خود را مسواک بزنید. یا اگر از شما خواستند بروید پارک و بازی کنید. نوع بازی کردن که هم به خود و دیگران آسبی وارد نکند جزی از مسئولیت شما است
فواید و مزایای مسئولیت پذیری
مسئولیت پذیر بودن انتخابی است که ما انجام می‌دهیم تا بتوانیم در قبال رسیدن به اهداف و نتایج مثبتی تلاش کنیم. اینکه ما در زندگی و پیشبرد کسب و کار خود چه انتخاب‌هایی می‌کنیم، به مسئولیت پذیر بودن ما مرتبط است.
ما چگونه به نیازهای روزمره خود خصوصا به هنگام مواجهه با بحران‌های اخلاقی، محیطی و اجتماعی پاسخ می‌دهیم؟ آیا اقداماتی که در این زمینه می‌کنیم با درایت صورت می‌گیرد؟ آیا مراقب تاثیر خود بر روی دیگران هستیم؟ تمام این مسائل، به مسئولیت پذیر بودن ما باز می‌گردد.
مسئولیت پذیر بودن به معنای قابل اتکا بودن، وفای به عهد و متعهد ماندن است. این مفهوم به معنای این است که عواقب آنچه می‌گوییم و آنچه انجام می‌دهیم را قبول کنیم و بدانیم که می‌توانیم توانایی‌های خود را ارتقاء دهیم.
مردمی که مسئولیت‌پذیر هستند، برای اقدامات و کارهایی که انجام می‌دهند، بهانه نمی‌تراشند و زمانیکه اوضاع خوب پیش نمی‌رود، دیگران را سرزنش نمی‌کنند. این افراد در مورد مسائل و مشکلات، فکر می‌کنند و پیش از اینکه دست به اقدامی بزنند، به خوبی پیامدها و عواقب آن را حلاجی می‌کنند.
آن‌ها به نحوی رفتار می‌کنند که افراد دیگر برای اعتماد کردن به آن‌ها تشویق می‌شوند.
افراد مسئولیت‌پذیر، افسار هدایت زندگی خود را در دست می‌گیرند. آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند و برای تقویت استعدادها و مهارت‌های خود، هدف‌گذاری می‌کنند. این افراد به طور آگاهانه تصمیم‌گیری می‌کنند، مقررات را مورد ملاحظه قرار می‌دهند و به نحوه تاثیر رفتار و انتخاب‌های خود بر جامعه و خانواده اهمیت می‌دهند.
کودکان نیز باید بدانند که به عنوان بخشی از یک جامعه و خانواده، مسئولیت‌پذیر باشند. زمانیکه هر یک از ما مسئول باشیم، در نتیجه خانواده و جامعه‌ی قوی‌تر و موفق‌تری را رقم خواهیم زد.
انواع مسئولیت پذیری چیست؟
در این قسمت از مقاله، به بررسی انواع مختلف مسئولیت‌پذیری و جزئیات هر یک می‌پردازیم. ما انسان‌ها به واسطه نقش‌هایی که در اجتماع قبول می‌کنیم، حداقل در یکی از این دسته‌های مسئولیت‌پذیری قرار می‌گیریم؛ پس چقدر بهتر خواهد بود که به نقش خود نگاه دقیقی بیاندازیم تا بهتر بتوانیم با جزئیات آن ارتباط برقرار کنیم.
مسئولیت پذیری اجتماعی
همه ما عضوی از جامعه هستیم و باید به قوانین آن پایبند باشیم. در مسئولیت‌پذیری اجتماعی شما در هر نقشی که به عنوان عضوی از جامعه شما را تعریف می‌کند، مسئول هستید؛ مثلا به عنوان راننده‌ای که در خیابان‌های شهر تردد می‌کنید، باید به قوانین راهنمایی و رانندگی پایبند باشید.
یا اگر در نقش رهگذر یا عابر پیاده هستید، لازم است به بایدها و نبایدهای شهری مانند نریختن زباله در خیابان مقید باشید. با عوض شدن جایگاه شما از رانند به عابر پیاده، طیف متفاوتی از مسئولیت‌ها برعهده‌تان قرار می‌گیرد.
مسئولیت پذیری شغلی
هر یک از ما برای امرار معاش و ادامه زندگی نیازمند نقشی پررنگ در قالب شغل هستیم. هر شغلی بایدها و نبایدهای خاص خود را دارد و ما به عنوان فردی موثر در آن جایگاه، باید به تمام قوانین شغل خود آگاه باشیم.
آگاه بودن ما از این قوانین در مسئولیت‌پذیر بودن و به انجام رساندن تمام آن قوانین تاثیر به سزایی دارد؛ مانند ساعت ورود و خروج به محل کار که طبق قوانین تعیین شده و کارکنان باید مسئولیت آن را برعهده بگیرند.
مسئولیت پذیری کارکنان در سازمان
شغل ما هر چه که باشد به نهاد یا سازمان خاصی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم وابسته است. تعهد ما روی روند کاری سازمان تاثیر زیادی دارد.
هرچقدر به عنوان کارمند و نیروی کار شرکت، فرد مسئولیت‌پذیرتری باشیم، روند پیشرفت شرکت بهتر و مثبت‌تر خواهد بود و مزایای آن شامل ما هم می‌شود. عکس این موضوع هم صادق است.
فرد مسئول چه ویژگی‌هایی دارد؟
برخی از ما در تصور خودمان اتفاقا فردی مسئولیت پذیر هستیم و دقیقا می‌دانیم چه کاری انجام می‌دهیم ولی در عمل، عملکرد و رفتار ما با معیارها و ویژگی‌های فردی مسئولیت پذیر تناقض‌هایی دارد.
در ادامه با ویژگی‌های فرد مسئولیت پذیر آشنا می‌شوید:
۱. فرد مسئول بهانه نمی‌آورد
افراد مسئول توانایی جادویی در اجرای برنامه‌هایشان دارند. این همان ویژگی است که بیشتر مردم بهانه می‌آورند و از انجام آن طفره می‌روند.
برای مثال اگر بخواهند صبح زود بیدار شوند، بیدار می‌شوند. اگر بخواهند هزینه‌های خود را کم کنند، کمتر خرج می‌کنند. مهم‌تر از همه، آنان می‌توانند به سادگی «نه» بگویند.
فرد مسئول اعتماد به نفس بالایی نیز دارد. افراد مسئولیت پذیر عموما مسئولیت کاری را می‌پذیرند که بتوانند آن را انجام بدهند و تعهدات خود را اجرایی کنند.
بنابراین بر کارهایی متمرکز می‌شوند که می‌توانند انجام دهند. نه کارهایی که نمی‌توانند. آنان وظایف خود را کامل و دقیق انجام می‌دهند؛ مسئولیت کارهای خود را بر عهده می‌گیرند و بهانه نمی‌آورند.
۲. فرد مسئولیت پذیر زندگی منظم و مرتبی دارد
در مقاله مفهوم مسئولیت از وبسایت toppr.com اشاره شده، زندگی افراد مسئولیت پذیر طبق لیست انجام کارها، چه به صورت کاغذی و چه به صورت الکترونیک پیش می‌رود. بنابراین آنان خود را مسئول انجام هر آنچه که برنامه ریزی کرده‌اند، می‌دانند.
این افراد زندگی سازماندهی شده‌ای دارند. به بیان دیگر اهداف خود را می‌شناسند و بر اساس اهداف و طبق برنامه اقدام می‌کنند.
اگر می‌خواهید فرد مسئولیت پذیری باشید، ابتدا زندگی خود را نظم دهید و سازمان دهی کنید. اولویت و اهداف خود را تعیین کنید. برنامه روزانه تهیه کنید و طبق آن عمل کنید.
۳. فرد مسئول وقت شناس است
اگر می‌خواهید فرد مسئولی باشید، باید وقت شناس باشید. فرد مسئولیت پذیر زمان خود را برنامه ریزی می‌کند تا به اهداف‌اش نزدیک‌تر شود.
استاد احمد محمدی
فقط خودت در قبال زندگی‌ات مسئول هستی، نه جامعه، نه خانواده، نه دیگران، فقط خودت!
در واقع یکی از نشانه‌های اصلی مسئول بودن، وقت شناسی است. بنابراین نه تنها باید برای وقت خود، بلکه برای وقت دیگران ارزش قائل باشید.
۴. فرد مسئول اشتباه خود را می‌پذیرد
پذیرش اشتباه یکی از اصول مهم مسئولیت پذیری است. یعنی شما مسئول کاری که انجام می‌دهید یا تصمیمی که می‌گیرید هستید.
هنگامی که فرد مسئول متوجه اشتباه خود می‌شود، آن را می‌پذیرد و در پی جبران آن اقدام می‌کند. در واقع اگر اشتباه خود را بپذیرید، دیگران کمتر از شما عصبانی یا ناامید می‌شوند. بنابراین با مشکلات کمتری مواجه می‌شوید.
۵. فرد مسئول وظیفه خود را به تعویق نمی‌اندازد
فردی که مسئولیتی را بر عهده می‌گیرد، وظایف خود را به تعویق نمی‌اندازد و کار را به دقیقه آخر نمی‌کشاند. بلکه کارها را در موقع مناسب خود انجام می‌دهد.
افراد مسئول می‌دانند اگر در آخرین لحظات پروژه خود را بنویسند، اتاق‌شان را تمیز کنند، تکالیف‌شان را انجام دهند، نتیجه درست و قابل توجهی بدست نمی‌آورند.
اگر می‌خواهید مسئولیت‌های خود را به تعویق نیندازید، ابتدا سخت‌ترین کار برنامه‌تان را انجام دهید. در پایان ساده‌ترین وظیفه را اجرا کنید. زیرا زمان کافی در اختیار دارید و کارتان ناقص نمی‌ماند.